بایدها و نبایدهای تخریب ساختمان

اولین مرحله برای ساخت‌وساز یک ساختمان جدید، تخریب ساختمان قدیمی است. فرایند تخریب می‌تواند به دلایل مختلفی شروع شود. برای مثال ترمیم بافت فرسوده. جانشینی خانه‌های جدید و استاندارد به‌جای خانه‌های قدیمی، یکی از این دلایل است. طبق مبحث دوازدهم مقررات ملی ساختمان، هر اقدامی که مستلزم جدا کردن مصالح از ساختمان به منظور حذف، نوسازی، تعمیر، مرمت یا بازسازی تمام یا قسمتی از بنا باشد، تخریب نامیده می‌شود. تخریب ساختمان، فرایندی پیچیده و دشوار است که باید با دقت زیادی انجام شود. اگر فرایند تخریب با اصول فنی همراه نباشد، می‌تواند دردسرساز شود. به همین خاطر، لازم است که با این فرایند آشنا بوده و اصول آن را بدانیم.

فرایند تخریب ساختمان چگونه است؟

تخریب، بخش اول عملیات خاکی در فرایند ساخت‌وساز است. عملیات خاکی به مجموعه اقداماتی گفته می‌شود که برای آماده‌سازی زمین برای ساخت سازه‌های مهندسی انجام می‌شوند و شامل تخریب و خاکبرداری و گودبرداری می‌باشد. رعایت اصول تخریب ساختمان، مستلزم آن است که با این فرایند به خوبی آشنا باشیم. در تخریب ساختمان ابتدا باید ساختمان توسط شخص معتمدی بررسی مهندسی شود و شرایط چارچوب‌ها، کف‌ها و دیوارها ارزیابی شود. همچنین بررسی ساختمان‌های مجاور از وظایف دیگر این شخص است. تبعات تخریب ساختمان برای سازه‌های مجاور باید با دقت بررسی شود و در فرایند تخریب از این اطلاعات استفاده گردد.  برای این کار پیشنهاد می‌کنیم با گروه تخریب و خاکبرداری راد در تماس باشید.

از آن‌جایی که تخریب ساختمان می‌تواند باعث آسیب‌های مالی یا حتی جانی شود، و همچنین با تولید نخاله‌های ساختمانی اثرات فراوانی بر محیط زیست دارد، لازم است که بر اساس اصولی انجام شود تا بهینه‌ترین حالت ممکن را پیدا کند. بدین ترتیب می‌توان از اثرات منفی فرایند تخریب کاست. متأسفانه با وجود اهمیت زیاد فرایند تخریب در شهر تهران، دستورالعمل مشخصی برای آن تهیه نشده است. تنها به صورت پراکنده مقرراتی برای تخریب در مبحث دوازدهم مقررات ملی ساختمان و آیین‌نامه حفاظت کارگاه‌های ساختمانی وزارت کار آورده شده است. اما این موارد هم اکثراً درباره موضوعات ایمنی در حین کار بوده و به صورت مستقیم به سازوکار تخریب در محیط‌های شهری بزرگ نپرداخته است. در حالی‌که بسیاری از شهرهای بزرگ ایران دارای بافت فرسوده و ساختمان‌های نیازمند تخریب دارند. بنابراین ضروری است تا موضوع تخریب به‌صورت حرفه‌ای‌تری دیده شود.

مقدمات تخریب ساختمان چیست؟

پس از آن‌که بررسی مهندسی ساختمان انجام گرفت و اطلاعات کافی درباره ساختمان و سازه‌های مجاور جمع‌آوری شد، نوبت به کارفرما می‌رسد. از مقدمات مهم تخریب ساختمان، اخذ مجوزهای لازم و بررسی‌های فنی می‌باشد که در ادامه آن‌ها را مرور می‌کنیم.

کارفرما باید برای شروع عملیات تخریب مجوز داشته باشد. قبل از آن‌که تخریب ساختمان شروع شود، لازم است که تمام انشعابات برق، گاز و آب جمع‌آوری شود. البته اگر برقراری انشعابات در حین تخریب ضروری باشد، باید به صورت موقت و محافظت‌شده باشد که خطرآفرین نشود. لازم است که شیشه‌های ساختمان و شیشه‌های مجاور محل تخریب محافظت شود تا خطر شکستگی و آسیب وجود نداشته باشد. دقت کنید که عملیات تخریب باید از بالاترین نقطه ساختمان آغاز شود، سپس دیوارهای پیرامون تخریب شوند و به همین ترتیب به سمت پایین ساختمان فرایند تخریب انجام گیرد. در ضمن لازم است که قبل از شروع تخریب بخش‌های بعدی، نخاله‌های مربوط به بخش‌های قبلی جمع‌آوری شود. در هنگام اجرای فرایند تخریب، باید به صورت دوره‌ای و مداوم مسیرهای دسترسی به سازه از جمله پلکان‌ها و نردبان‌ها بررسی شوند که از نظر ایمنی مشکلی نداشته باشند. کانال‌هایی که برای انتقال نخاله‌ها ایجاد می‌شوند، در زوایای بیش از ۴۵ درجه، باید کاملاً محصور شده باشند که باعث آسیب نشوند. باید دقت شود که وقتی عملیات تخریب متوقف است، نواحی اطراف دهانه تخلیه به صورت ایمن بسته شده باشد.

با مراحل تخریب ساختمان‌های کلنگی و فرسوده آشنا شوید

تخریب ساختمان‌های فرسوده یکی از دغدغه‌های مدیریت شهری است. ساختمان‌هایی که ایمنی کافی ندارند و ظرفیت پایینی دارند. از طرفی تخریب ساختمان‌های فرسوده مراحلی دارد که باید با آن آشنا بود.

قدم اول برای تخریب، درخواست قطع انشعابات آب و برق و گاز است. وجود این انشعابات در هنگام تخریب، می‌تواند آسیب‌ها و خطرات زیادی ایجاد کند. قدم دوم این است که شیرآلات، تجهیزات برقی و مکانیکی مانند آب گرمکن، کولر و فن سرویس بهداشتی و آشپزخانه، هود و سینک و کابینت و اجاق و لامپ‌ها و پریزها و لوسترها و سیم‌های برق داخل دیوار، شیشه‌ها و درها و پنجره‌ها، و حتی عایق رطوبتی پشت‌بام، همگی باید جدا شوند. بخشی از این موارد قابلیت استفاده مجدد دارند و از دید زیست‌محیطی نباید از بین بروند. قدم سوم ایجاد حریم ایمن برای ساختمان فرسوده است. این حریم باید طبق قوانین و ضوابط شهرداری و مبحث دوازدهم مقررات ملی ساختمان باشد.

در قدم بعدی در فرایند تخریب، بسته به نوع ساختمان اسکلت را تخریب می‌کنیم.در ساختمان‌هایی با اسکلت فلزی و از نوع طاق ضربی، باید طاق ضربی تخریب و سپس به تخریب دیوارها و برچیدن اسکلت فلزی از بالاترین سقف پرداخت و به سمت پایین حرکت کرد. در ساختمان‌هایی که اسکلت فلزی و نوع پوشش سقف تیرچه بلوک است، باید سقف‌ها و دیوارهای هر طبقه با چکش هیدرولیکی تخریب شوند. سپس اسکلت فلزی از بالاترین قسمت برچیده شود و به سمت پایین حرکت کرد. در ساختمان‌هایی که اسکلت بتنی با پوشش سقف دال دوطرفه دارند، باید از بالاترین طبقه با چکش هیدرولیکی تخریب صورت بگیرد و به سمت پایین ساختمان برود.

نکته‌ای که لازم است به آن توجه کنیم این است که اگر ارتفاع ساختمان از طول بازوهای بیل مکانیکی که چکش هیدرولیکی بر روی آن نصب شده است، بیش‌تر باشد، لازم است که ساختمان از بالا به پایین توسط چکش‌های کمپرسوری و چکش‌های برقی تخریب شود و نخاله‌های ساختمانی توسط کارگران به صورت دستی با ایجاد کمترین آلودگی محیطی به محوطه هدایت شود و از آن‌جا بارگیری و به محل نخاله‌های ساختمانی حمل شود.

در قدم آخر لازم است که ابتدا نخاله‌های انباشته شده، جمع‌آوری و به محل مربوطه حمل شود. سپس اگر ساختمان دارای فونداسیون بتنی باشد، لازم است که تخریب شده و نخاله‌های آن نیز منتقل گردد. در اینجا فرایند تخریب ساختمان به پایان می‌رسد.

نکات تکمیلی تخریب ساختمان که باید بدانید

از آن‌جایی که تخریب ساختمان با خطرات گوناگونی همراه است، لازم است که در همان ابتدای کار، در تخریب هر نوع ساختمانی، پیمانکار تخریب باید برای تمامی حوادث پیش‌بینی نشده، افراد و ساختمان را بیمه کند. همچنین برای کاهش آلودگی‌های صوتی و محیطی، محدودیت زمانی برای فرایند تخریب مشخص کند. ضروری است که در فرایند تخریب، کارگران با تجربه حضور داشته باشند و اشخاص متخصصی بر کار آن‌ها نظارت کنند. همچنین سایر افراد حاضر در عملیات تخریب، از جمله رانندگان ماشین‌آلات سنگین و تجهیزات دیگر، باید از تجربه کافی در زمینه تخریب برخوردار باشند و زیر نظر متخصصین به کار بپردازند. لازم است که از انباشه کردن نخاله‌ها در محوطه تخریب جلوگیری شود. همچنین باید از وارد کردن فشارهای اضافی بر زمین مورد تخریب خودداری شود.

مروری بر آیین‌نامه حفاظتی کارگاه‌های ساختمانی

عملیات تخریب در بسیاری از فعالیت‌های عمرانی و مهندسی، به عنوان یک عملیات حساس از مراحل اجرایی می‌باشد. به همین خاطر آشنایی با آیین‌نامه حفاظتی، می‌تواند باعث جلوگیری از خسارات جبران‌ناپذیر شود. در ادامه برخی از موارد آیین‌نامه را مرور می‌کنیم:

• ماده ۱۹۲: قبل از شروع عملیات تخریب، باید از کلیه قسمت‌های ساختمان در دست تخریب، بازدید دقیقی صورت بگیرد و در صورت وجود قسمت‌های خطرناک و قابل ریزش، اقدامات احتیاطی مانند نصب شمع، سپر و حائل و ستون‌های موقتی، جهت مهار آن قسمت‌ها به عمل آید. (ممکن است برای ایمنی بیشتر پس از تخریب، نیاز به عملیات نیلینگ هم وجود داشته باشد.)
• ماده ۱۹۸:‌ ضروری است که عملیات تخریب از بالاترین قسمت یا طبقه شروع شود و به پایین‌ترین قسمت یا طبقه ختم گردد. مگر اینکه در موارد خاصی، تخریب به‌صورت یکجا یا با استفاده از مواد منفجره در فونداسیون و از راه دور انجام شود. بدیهی است که این فرایند باید با رعایت کلیه احتیاطات و مقررات ایمنی مربوطه و کسب مجوزهای لازم انجام شود.
• ماده ۲۰۲: از تخریب قسمت‌هایی از ساختمان که باعث تخریب و ریزش ناگهانی قسمت‌های دیگر ساختمان می‌گردد، باید جلوگیری به عمل آید.

هزینه تخریب ساختمان به چه عواملی بستگی دارد؟

عوامل گوناگونی هستند که بر قیمت و هزینه تخریب ساختمان تأثیر می‌گذارند. دانستیم که تخریب ساختمان مهم و حساس است. اما از عوامل مؤثر بر هزینه آن آگاهی داریم؟ در ادامه به بررسی عوامل مؤثر بر قیمت می‌پردازیم.

قدمت ساختمان مورد تخریب

عامل اولی که باید به آن توجه کنید، قدمت ساختمان است. هزینه تخریب ساختمان‌هایی که قدمت زیادی ندارند، بیش‌تر است. چرا که آن‌ها از استحکام بیشتری برخوردار هستند و تخریب آن‌ها دشوارتر است. بنابراین هرچه ساختمانی قدیمی‌تر و فرسوده‌تر باشد، آسان‌تر تخریب می‌شود و به همین خاطر هزینه تخریب کمتری نیز دارد. تخریب ساختمان کلنگی با تخریب ساختمان بتنی متفاوت است.

نوع ماشین‌آلات مورد استفاده و روش تخریب

با توجه به نوع ساختمان و مصالح استفاده شده در آن، و توجه به موقعیت ساختمان، می‌توان از ابزارها و روش‌های گوناگونی برای تخریب ساختمان استفاده کرد. هزینه این روش‌های متفاوت، با همدیگر تفاوت دارند. به صورت کلی هرچه ابزارآلات مورد استفاده در تخریب ساختمان پیچیده‌تر باشند، هزینه تخریب نیز افزایش پیدا می‌کند. از طرفی، هرچه ساختمان از استحکام بیش‌تری برخوردار باشد، به ابزارهای حرفه‌ای‌تری برای تخریب نیاز پیدا می‌کند.

متراژ

با افزایش متراژ ساختمان، نیاز به کار بیش‌تری برای تخریب و حمل نخاله‌های ساختمانی است. بنابراین هزینه تخریب افزایش پیدا می‌کند.

نوع مصالح ساختمان

توجه به نوع مصالح ساختمان نیز برای تعیین قیمت تخریب لازم است. هرچه نوع مصالح سنگین‌تر باشد و تخریب آن سخت‌تر باشد، هزینه افزایش پیدا می‌کند. برای مثال ساختمان‌هایی که مصالح آجری یا فلزی داشته باشند، تخریب ساده‌تری دارند. اما ساختمان‌هایی با مصالح بتنی، کار دشوارتر بوده و هزینه بیش‌تری دارد.

تعداد طبقات ساختمان

هرچه تعداد طبقات یک ساختمان بیش‌تر باشد، فرایند تخریب به تجهیزات خاص‌تری نیاز دارد.

موقعیت مکانی ساختمان

موقعیت مکانی یکی دیگر از مواردی است که بر هزینه تخریب تأثیر مستقیم دارد. هرچه دسترسی به ساختمان دشوارتر باشد، تخریب ساختمان و جابه‌جایی نخاله‌های ساختمانی دشوارتر می‌شود. هرچه تخریب ساختمانی دشوارتر باشد، طبیعتاً هزینه‌ی بیش‌تری نیز خواهد داشت.

همان‌طور که بررسی کردیم، عوامل متنوعی بر هزینه تخریب ساختمان تأثیرگذار هستند. هزینه‌ی تخریب ساختمان‌ها با همدیگر تفاوت زیادی دارد. اگر ساختمانی برای تخریب دارید، یا می‌خواهید درباره هزینه‌ها و موارد دیگر مشورت کنید، بهترین کار این است که برای دریافت قیمت و اطلاعات بیشتر با شرکت تخریب و خاکبرداری راد در تماس باشید